Procedury postępowania dla osób dotkniętych cyberprzemocą
Ustalenie okoliczności zdarzenia
Zgłaszanie wypadków cyberprzemocy odbywa się według zasady: Uczeń (ofiara cyberprzemocy) lub świadek cyberprzemocy informuje wychowawcę klasy lub w razie jego nieobecności pedagoga szkolnego lub dyrektora szkoły o wystąpieniu tego zjawiska. Pedagog szkolny wraz z dyrektor szkoły dokonują analizy zdarzenia i planują dalsze kroki w postępowaniu. Ustalają okoliczności i możliwych świadków zdarzenia. Przeprowadzają rozmowy z ofiarą, świadkami oraz sprawcami incydentu zachowując zasadę braku konfrontacji sprawcy z ofiarą.
Zabezpieczenie dowodów
W zabezpieczeniu dowodów powinien brać udział administrator sieci oraz nauczyciel informatyki. Dowody powinny być zapisane, zarejestrowane i zabezpieczone. Należy zanotować kiedy otrzymano ich treść, adres mail, numer telefonu, adres strony internetowej na której pojawiły się szkodliwe treści. W przypadku telefonu komórkowego nie wolno kasować wiadomości. Należy zapisać SMS, zdjęcia, nagrania z dyktafonu i filmy. Komunikatory internetowe umożliwiają skorzystanie z archiwum wiadomości. Jeśli brak tej funkcji, zawartość rozmowy należy zapisać w edytorze tekstowym i wydrukować. Strona www umożliwia zapis widoku strony przez naciśnięcie klawisza CTRL i Print lub
wykonanie PrintScreen’a i wydruku. E-mail należy zapisać lub wydrukować wraz z pełnymi nagłówkami i kodami oraz treścią
wiadomości i załącznikami.
Działania wobec sprawcy cyberprzemocy
Jeśli sprawcą cyberprzemocy jest uczeń szkoły, pedagog szkolny powinien podjąć dalsze działania:
a) przeprowadzić rozmowę z uczniem-sprawcą w celu ustalenia okoliczności zdarzenia, wspólnemu zastanowieniu się nad jego przyczynami oraz próbie rozwiązania sytuacji konfliktowej. Sprawca powinien dostać jasny i zdecydowany komunikat o tym, że w szkole
nie ma akceptacji żadnych form przemocy, także tej za pomocą nowoczesnych technologii. Należy omówić z uczniem skutki jego postępowania i poinformować o konsekwencjach jakie zostaną wobec niego zastosowane. Sprawca powinien zostać zobowiązany do usunięcia szkodliwych materiałów z sieci. Ważne jest znalezienie sposobów zadośćuczynienia wobec ofiary cyberprzemocy. W przypadku kilku sprawców, rozmowa musi odbywać się z każdym osobno bez konfrontacji sprawcy z ofiarą.
b) powiadomienie rodziców sprawcy i omówienie z nimi zachowania dziecka. Rodzice sprawcy powinni być powiadomieni o zdarzeniu, zapoznani z dowodami i decyzją w sprawie dalszego postępowania oraz podjętych przez szkołę środkach dyscyplinarnych wobec ich
dziecka. Należy opracować projekt kontraktu dla dziecka określającego zobowiązania ucznia, rodziców i przedstawicieli szkoły oraz konsekwencje nieprzestrzegania wymagań i terminów realizacji zadań zawartych w umowie.
c) objęcie sprawcy pomocą psychologiczno-pedagogiczną. Praca z uczniem powinna zmierzać w kierunku pomocy uczniowi w zrozumieniu swojego postępowania, zmianie zachowania i postawy ucznia. Pomoc powinna być udzielona przez pedagoga szkolnego i wychowawcę. W przypadkach szczególnych należy ucznia skierować na dalsze badania specjalistyczne i terapię.
Środki dyscyplinarne wobec sprawcy
Należy stosować standardowe procedury stosowane wobec sprawców każdej przemocy, rozszerzone o czasowy zakaz korzystania z komputera , tabletu czy telefonu zarówno w szkole jak i w domu. Celem sankcji powinno być zatrzymanie przemocy, zapewnienie poczucia bezpieczeństwa poszkodowanemu uczniowi, wzbudzenie w sprawcy refleksji na temat swojego zachowania oraz pokazanie całej społeczności szkolnej, że zjawisko cyberprzemoc nie będzie tolerowane i bezkarne w szkole. Podejmując decyzję o karze należy brać pod uwagę: rozmiar i rangę szkody, czas trwania prześladowania, świadomość popełnionego czynu, motywację sprawcy, rodzaj rozpowszechnionego materiału.
Działania wobec ofiary cyberprzemocy:
a) wsparcie psychiczne (ofiara każdego rodzaju przemocy potrzebuje zawsze wsparcia osoby dorosłej),
b) podczas rozmowy z uczniem, który jest ofiarą cyberprzemocy, należy zapewnić go o tym, że postąpił właściwie zgłaszając zdarzenie. Należy powiedzieć mu, że rozumie się, w jak trudnej jest sytuacji i zapewnić go, że nikt nie ma prawa tak się wobec niego zachowywać. Ważne jest stanowcze zapewnienie, że szkoła nie będzie tolerowała aktów przemocy.
Obserwując ucznia należy zwrócić uwagę na jego pozawerbalne zachowanie (poczucie winy, zażenowanie, smutek, wstyd).
c) porada dla ofiary cyberprzemocy.
Uczeń (ofiara cyberprzemocy) musi otrzymać poradę, jak ma się zachowywać, aby zapewnić sobie poczucie bezpieczeństwa – nie utrzymywać kontaktów ze sprawcą, nie kasować dowodów. Ważna jest zmiana danych kontaktowych np. na komunikatorze, zmiana adresu email, a w szczególnie trudnych sytuacjach numeru telefonu (w porozumieniu z rodzicami).
d) monitoring zaistniałej sytuacji.
Należy monitorować czy przeciw ofierze nie są wykonywane żadne akty rewanżu za zgłoszenie cyberprzemocy. Rodzice ucznia muszą być poinformowani o zdarzeniu i muszą dostać wsparcie i poradę za strony szkolnego pedagoga.
Ochrona świadków, którzy zgłaszają zdarzenie
Świadkowie muszą być objęci profesjonalną ochroną, a wszystkie działania powinny być realizowane, aby zapewniły bezpieczeństwo nie tylko ofierze, ale i świadkom cyberprzemocy. Ważne jest, aby w wyniku interwencji świadkowie nie byli narażeni na groźby i zdarzenia ze
strony sprawcy. Całe postępowanie powinno być prowadzone w sposób bardzo poufny i dyskretny. Podczas rozmowy pedagog powinien wzbudzić swoim zachowaniem zaufanie oraz poczucie bezpieczeństwa, wykazać zrozumienie i empatię. Należy powiedzieć uczniowi, że postąpił właściwie, że wymagało to od niego odwagi. Należy zapewnić ucznia (świadka cyberprzemocy) o dyskrecji i nie ujawniać jego danych osobowych (chyba, że jest to na konieczne na prośbę policji). Niedopuszczalne jest konfrontowanie świadka za sprawcą, oraz ostentacyjne wzywanie go z lekcji. Niewłaściwe działania mogą spowodować, że następnym razem nie będzie osoby, która zgłosi
się jako świadek wydarzenia.
Notatka służbowa
Pedagog szkolny zobowiązany jest do sporządzenia notatki służbowej z rozmów ze sprawca, poszkodowanym, ich rodzicami oraz świadkami zdarzenia. Jeżeli rozmowa była np. w obecności innego nauczyciela powinien on również ją podpisać. Jeżeli zabezpieczono jakieś dowody, powinny być załączone do dokumentacji.
Zawiadomienie sądu rodzinnego i policji
Większość incydentów można załatwić w szkole. Jeśli rodzice odmawiają współpracy ze szkołą, a sprawca nie zaniechał dotychczasowego postępowania należy powiadomić sąd rodzinny. Gdy szkoła wykorzysta wszystkie dostępne środki, a uczeń nie wykazuje poprawy zachowania również zawiadomienie sądu rodzinnego jest konieczne. W wypadku drastycznych aktów agresji z naruszeniem prawa dyrektor szkoły zgłasza ten fakt policji, która prowadzi dalsze działania.
